Chứng cứ là gì? Các nguồn chứng cứ trong vụ án hình sự, dân sự và hành chính

Chứng cứ là yếu tố cốt lõi giúp xác định sự thật khách quan trong các vụ án hình sự, vụ việc dân sự và vụ án hành chính. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chứng cứ là gì, vai trò của chứng cứ trong tố tụng và các nguồn chứng cứ được pháp luật quy định.

 

1. Chứng cứ là gì?

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, chứng cứ là những gì có thật, được thu thập hợp pháp và được cơ quan tiến hành tố tụng sử dụng để xác minh các tình tiết khách quan của vụ việc.

1.1. Chứng cứ trong vụ án hình sự

Theo Điều 86 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, chứng cứ trong vụ án hình sự là:

“Những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.”

1.2. Chứng cứ trong vụ việc dân sự

Theo Điều 93 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, chứng cứ trong vụ việc dân sự là:

“Những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án hoặc do Tòa án thu thập theo trình tự, thủ tục luật định và được sử dụng để xác định các tình tiết khách quan, yêu cầu hoặc phản đối của đương sự.”

1.3. Chứng cứ trong vụ án hành chính

Theo Điều 80 Luật Tố tụng hành chính 2015, chứng cứ trong vụ án hành chính là:

“Những gì có thật được các bên giao nộp, xuất trình hoặc do Tòa án thu thập theo trình tự, thủ tục quy định nhằm xác định các tình tiết khách quan và yêu cầu, phản đối của đương sự.”

2. Các nguồn chứng cứ trong vụ án

Nguồn chứng cứ là những phương tiện, tài liệu được pháp luật công nhận là căn cứ để xác minh sự thật khách quan trong vụ án.

2.1. Nguồn chứng cứ trong vụ án hình sự

Theo Điều 87 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, các nguồn chứng cứ bao gồm:

• Vật chứng;
• Lời khai, lời trình bày của bị can, bị cáo, người làm chứng, bị hại...;
• Dữ liệu điện tử;
• Kết luận giám định, định giá tài sản;
• Biên bản trong các hoạt động tố tụng;
• Kết quả ủy thác tư pháp, hợp tác quốc tế;
• Các tài liệu, đồ vật khác.

Lưu ý: Những thông tin có thật nhưng không được thu thập đúng trình tự, thủ tục theo pháp luật thì không có giá trị pháp lý.

2.2. Nguồn chứng cứ trong vụ việc dân sự

Theo Điều 94 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, nguồn chứng cứ trong vụ việc dân sự bao gồm:

• Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử;
• Vật chứng;
• Lời khai của đương sự;
• Lời khai của người làm chứng;
• Kết luận giám định;
• Biên bản thẩm định tại chỗ;
• Kết quả định giá, thẩm định giá tài sản;
• Văn bản do người có chức năng lập;
• Văn bản công chứng, chứng thực;
• Các nguồn khác theo quy định pháp luật.

2.3. Nguồn chứng cứ trong vụ án hành chính

Tương tự, theo Điều 81 Luật Tố tụng hành chính 2015, các nguồn chứng cứ trong vụ án hành chính bao gồm:

• Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử;
• Vật chứng;
• Lời khai của đương sự, người làm chứng;
• Kết luận giám định;
• Biên bản thẩm định tại chỗ;
• Kết quả định giá tài sản;
• Văn bản xác nhận hành vi pháp lý;
• Văn bản công chứng, chứng thực;
• Các nguồn khác được pháp luật quy định.

Hiểu rõ chứng cứ là gì và các nguồn chứng cứ hợp pháp là nền tảng quan trọng trong việc tham gia tố tụng. Tùy vào từng loại vụ án (hình sự, dân sự, hành chính), pháp luật quy định cụ thể về cách thu thập, sử dụng chứng cứ nhằm bảo đảm tính khách quan và công bằng trong quá trình xét xử.